Skalne budownictwo w Tadżykistanie
Skalne budownictwo w Tadżykistanie
Uważam, że skalne budownictwo w Tadżykistanie współgra z naturą i wygląda bardzo efektownie. Ze skał można budować domy, mosty, ogrodzenia, i wszelkiego rodzaju wykończenia domów. Budowanie ze skał jest też bardzo wytrzymałe, o czym świadczą średniowieczne zamki w Europie.
Piękno skalnego budownictwa
Gdy przemierzałem autonomiczny rejon Górski Badachszan w Tadżykistanie, widziałem że jedynym surowcem do budowania domów były skały. Uważam, że jest to bardzo ekologiczne rozwiązanie, gdyż Tadżykistan jest pokryty w 93% przez góry. W dużej części wynika to także z biedy Tadżykistanu, choć z drugiej strony nie zmienia to faktu że nie ma lepszego surowca w tej części Azji Centralnej.
Podróżując po Trasie Pamirskiej czy Dolinie Wachańskiej wielokrotnie widziałem ciężarówki oraz robotników załadowujących skały. Ciekawe jest to, że nic się nie marnuje, gdyż potrzebne są kamienie o różnych rozmiarach, a do tego zapotrzebowanie na skały jest nieskończone. Tadżykistanowi nie są też obce katastrofy naturalne, jak np. lawiny, co także dostarcza materiał do budowy w ogromnych ilościach.
Skały są używane do budowania w zasadzie wszystkiego, a jednym z najlepszych pokazów tego rodzaju sztuki jest Dolina Gunt, oraz wiele obiektów w miasteczku Khorog, na granicy z Afganistanem. Są to malownicze wsie i całe miasteczka ciągnące się na przestrzeni setek kilometrów, które pięknie współgrają z przyrodą. Ze skał zbudowane są nie tylko domy ale także ogrodzenia, mosty, place zabaw, kanały, kominki, ławki, schody i wiele innych niezbędnych budowli. Domy są zazwyczaj powiązane cementem, natomiast ogrodzenia to prostu równo ułożone kamienie jeden na drugim.
Nie jest to niestety lekka praca, i to zwłaszcza w kraju tak biednym jak Tadżykistan. Kamienie są przecież ciężkie, trzeba je załadować i rozładować, a do tego dochodzi jeszcze rozbijanie ich na mniejsze. Wszystkie te budowle są bardzo malownicze, ekologicznie i bardzo naturalnie wkomponowane w górskie otoczenie, tworząc z nim jedną całość. Budowanie z kamienia jest jak najbardziej trwałe, gdyż wiele zamków np. w Wielkiej Brytanii przetrwało po 1000 lat.
Wracając jednak do Tadżykistanu, z biegiem czasu skalne osiedla i zagrody wyglądają jeszcze lepiej, gdyż każda skała ma swój naturalny kolor który zlewa się z górskim otoczeniem, a nawet z pogodą. Jeśli pada deszcz i kolor skał się zmienia, wtedy osiedla ze skał także, jednocześnie współgrając z górami. Po jakimś czasie porasta je mech i trawa, a ptaki robią gniazda w szczelinach. Zauważyłem też, że każdy kamień jest jak osobna część układanki zachowująca swą oryginalność i charakter. Nie można niestety żadnej z tych rzeczy powiedzieć o cegłach lub pustakach, gdzie wszystkie są takie same i łatwiej jest je rozbić.
Zachęta do budowania ze skał
Szkoda, że tak zwani 'eksperci budownictwa’ odchodzą już od skalnego budowania domów na skalę ogólnoświatową w terenach górskich. Dziś mamy cegły, pustaki, metal i masę odblaskowego szkła, które ja osobiście uważam za materiały tworzące śmieci architektoniczne. Skalne budowanie w krajach uprzemysłowionych natomiast uchodzą za nowość i ekstrawagancję, choć metoda ta jest stara jak świat. Uważam także, że każdy kraj powinien zachować swój własny styl budowania zgodny ze swoją kulturą i przyrodą, zamiast budować szklane śmieci ocierające się o niebo.
Gdy byłem w Iranie, w mieście Yazd, widziałem pustynne miasta budowane w perskim stylu i tylko w kolorze pustyni. Yazd wyglądało jakby natura w formie pustynnej burzy sama zbudowała to piękne, tradycyjne dla perskiej kultury miasto. Gdy byłem na Sri Lance czy w Tajlandii widziałem domki i ogrodzenia przy morzu zbudowane z bambusów, oraz dachy pokryte plecionymi liśćmi z palm, lecz na przykład w Chinach widziałem przede wszystkim beton, szkło i jeszcze więcej betonu.
Podsumowanie
Artykuł ten napisałem w obronie tradycyjnego dla każdej kultury budownictwa, której dodatkowym atutem powinno być zawsze współgranie z miejscową przyrodą. Skalne budownictwo jest popularne także na wsiach w Anglii, Irlandii i Szkocji, co czasem staje się miejscową atrakcją i przyciąga całą społeczność.